Καρκίνος τραχήλου μήτρας και HP
18 γυναικείες περιπτώσεις για τους ιούς ΗPV
Πόσο ενημερωμένη είναι η Ελληνίδα γυναίκα για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας;
Απάντηση: Πολύ λίγο. Δυστυχώς μόνο 1 στις 5 Ελληνίδες υποβάλλονται συστηματικά σε τεστ Παπανικολάου. Αυτό είναι ένα κοινό μυστικό, το οποίο είναι γνωστό στους κύκλους των γυναικολόγων αλλά και στο Υπουργείο Υγείας. Τελευταία έχουν ενταθεί οι προσπάθειες για εντατικοποίηση της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης του κοινού με στοχευμένες χρήσιμες κινητοποιήσεις από το υπουργείο στα πλαίσια των προγραμμάτων αγωγής υγείας.
Σε μια προσπάθεια να συμβάλλουμε στην ενημέρωση για αυτό το μεγάλο πρόβλημα συνοπτικά αναφέρουμε παρακάτω αυτά που πρέπει να γνωρίζει κάθε νέα γυναίκα για την προσωπική της ασφάλεια και την ασφάλεια της ερωτικής της ζωής.
Ας ξεκινήσουμε με τα δεδομένα που υπάρχουν.
Περίπτωση 1: Το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελληνίδων δεν έχουν ιδέα γιατί πρέπει να κάνουν τεστ Παπανικολάου.
Το τεστ Παπανικολάου ανιχνεύει εκείνες τις αλλοιώσεις του τραχήλου της μήτρας που μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο του τραχήλου.
Τι ΔΕΝ ανιχνεύει το τεστ Παπ: ΔΕΝ ανιχνεύει κύστες ωοθηκών, ΔΕΝ ανιχνεύει παθήσεις όπως η ενδομητρίωση, ΟΥΤΕ είναι αξιόπιστη εξέταση για τον καρκίνο του ενδομήτριου. Προσοχή λοιπόν: Το αρνητικό τεστ Παπανικολάου μας λέει ότι τη δεδομένη χρονική στιγμή δεν υπάρχει προκαρκινική κατάσταση στον τράχηλο της μήτρας και ΜΟΝΟΝ.
Περίπτωση 2: Η ελληνική κοινωνία δεν έχει αντιληφθεί σχεδόν καθόλου τη σοβαρότητα του προβλήματος του καρκίνου της μήτρας. Μόνο 1 στις 5 Ελληνίδες υποβάλλονται συστηματικά σε τεστ Παπανικολάου. Και είναι πολύ άσχημο αυτό διότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ίσως ο μοναδικός που μπορεί να ανιχνευθεί σε πολύ πρώιμο στάδιο, συγκεκριμένα από αλλοιώσεις που δεν έχουν καν προλάβει να εξελιχθούν σε καρκίνο.
Περίπτωση 3: Με την ανακάλυψη του τεστ Παπανικολάου από τον ομώνυμο Έλληνα γιατρό Γεώργιο Παπανικολάου από την Κύμη της Ευβοίας, έχουν σωθεί εκατομμύρια ζωές γυναικών, που σε κάποια στιγμή της ζωής τους παρουσίασαν μια προκαρκινική βλάβη και θεραπεύτηκαν.
Περίπτωση 4: O καρκίνος του τραχήλου της μήτρας θεωρείται πλέον σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα, αφού έχει αποδειχθεί ότι προκαλείται από συγκεκριμένους ορότυπους των ιών HPV (Human Papilloma Virus).
Περίπτωση 5: Η πιθανότητα λοίμωξης από ιούς HPV είναι ανάλογη του αριθμού των ερωτικών συντρόφων που είχε ή έχει μια γυναίκα.
Περίπτωση 6: Για τις γυναίκες με μόνο έναν συνολικά ερωτικό σύντροφο η πιθανότητα λοίμωξης από HPV είναι ανάλογη του αριθμού των γυναικών ερωτικών συντρόφων που είχε έως τώρα αυτός.
Περίπτωση 7: Η διασπορά των ιών HPV είναι ευρύτατη στο γενικό πληθυσμό, κάνοντας την πιθανότητα λοίμωξης πολύ μεγάλη. Περίπου 1 στις 4 γυναίκες ηλικίας 14-59 ετών έχουν λοίμωξη HPV, ενώ το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στις 1 στις 2 γυναίκες αν αναφερθούμε σε ηλικίες 20 με 24.
Περίπτωση 8: Η λοίμωξη από ιούς HPV δεν είναι μόνιμη, ούτε και όλοι οι ιοί HPV ευθύνονται για καρκίνο. Οι περισσότεροι σεξουαλικώς ενεργοί άνθρωποι θα υποστούν λοίμωξη από κάποιο στέλεχος ιών HPV (όχι απαραίτητα καρκινογόνο) σε κάποια στιγμή της ζωής τους και θα τον αποβάλλουν.
Περίπτωση 9: Ο ιός HPV αποβάλλεται από τον οργανισμό μέσω των μηχανισμών ανοσίας. Ωστόσο σε ένα 10% των ατόμων είτε λόγω συνεχούς επανέκθεσης στον ιό και επαναλοίμωξης (non-safe sex, multiple partners), είτε λόγω κακής άμυνας του οργανισμού (κάπνισμα, κακή κατάσταση οργανισμού) η λοίμωξη HPV παραμένει. Αν η λοίμωξη αφορά καρκινογόνους ορότυπους και παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε αναπτύσσονται προκαρκινικές αλλοιώσεις.
Περίπτωση 10: Το τεστ Παπανικολάου ανιχνεύει προκαρκινικές αλλοιώσεις. Οι προκαρκινικές αλλοιώσεις είναι διαφόρων βαθμών που χαρακτηριστικά ονομάζονται ως CIN I (ένα), CIN II (δύο) και CIN III (τρία), όπου CIN=Cervical Intraepithelial Neoplasia.
Περίπτωση 11: Οι προκαρκινικές αλλοιώσεις είναι ένα καμπανάκι κινδύνου για πιθανό επερχόμενο καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Περίπτωση 12: Όταν μια γυναίκα βρεθεί να έχει σε τεστ Παπανικολάου CIN II ή ΙΙΙ, πρέπει υποχρεωτικά να υποβληθεί σε κολποσκόπηση και κατευθυνόμενη βιοψία τραχήλου. Αυτό μπορεί να γίνει σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου (πχ εξωτερικό ιατρείο νοσοκομείου ή ιδιωτικό ιατρείο). Σε γυναίκες με CIN II-III είναι αρκετά πιθανό να χρειαστεί και εκτομή ενός τμήματος του τραχήλου της μήτρας, εκείνου που περιλαμβάνει τη "μεταβατική ζώνη" μια περιοχή στην οποία αναπτύσσονται συνήθως οι προκαρκινικές αλλοιώσεις.
Περίπτωση 13: Όταν μια γυναίκα βρεθεί να έχει CIN Ι μετά από ένα τεστ Παπανικολάου πρέπει να υποβληθεί σε περαιτέρω έλεγχο που μπορεί να περιλαμβάνει από απλό επανέλεγχο έως και κολποσκόπηση και βιοψία του τραχήλου. Το πόσο θα διερευνηθεί μια γυναίκα εξαρτάται από την ηλικία της αλλά και από το πόσο είναι σε θέση να αντιληφθεί τη σοβαρότητα του προβλήματος και να παραμείνει συνεπής σε ένα πρόγραμμα πχ συστηματικού επανελέγχου. Ο γυναικολόγος εδώ παίζει καθοριστικό ρόλο στο να εξηγήσει στη γυναίκα το τι θα πρέπει να κάνει.
Περίπτωση 14: Όταν στο τεστ Παπανικολάου αναφέρεται ο όρος ASCUS αυτό σημαίνει (Atypical Squamous Cells of Unknown Significance). Δηλαδή ο κυτταρολόγος δεν δύναται να διαγνώσει αν οι αλλοιώσεις που υπάρχουν είναι προκαρκινικές ή όχι. Σε αυτήν την περίπτωση η γυναίκα θα πρέπει να υποβάλλεται σε ταυτοποίηση ιού HPV, δηλαδή θα πρέπει να γίνει ένα τεστ που να αναγνωρίζει αν η γυναίκα έχει μολυνθεί από καρκινογόνους ορότυπους των ιών HPV και πιθανόν σε κολποσκόπηση.
Περίπτωση 15: Τα νέα εμβόλια κατά των ιών HPV αναμένεται να έχουν πολύ θεαματικά αποτελέσματα στην μείωση της πιθανότητας λοίμωξης από τους καρκινογόνους ορότυπους των ιών HPV και κατά συνέπεια στη μείωση της εμφάνισης κρουσμάτων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Περίπτωση 16: Τα δύο νέα και μοναδικά εμβόλια που υπάρχουν στην αγορά είναι το Gardasil και το Cervarix. Γενικώς συνιστάται να γίνονται σε γυναίκες-νέες κοπέλες που δεν έχουν ακόμα ξεκινήσει ερωτικές επαφές. Το εμβόλιο είναι αναποτελεσματικό αν η γυναίκα έχει ήδη μολυνθεί από καρκινογόνους ορότυπους. Ωστόσο, αξίζει να πραγματοποιείται και μετά την έναρξη των σεξουαλικών επαφών μέχρι την ηλικία των 24, διότι έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να προσφέρει προστασία ιδιαίτερα έναντι ορότυπων στους οποίους δεν έχει εκτεθεί η γυναίκα. Σε ηλικίες μετά τα 25 δεν υπάρχουν μελέτες που να αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα ή μη του εμβολίου.
Περίπτωση 17: Το εμβόλιο του τραχήλου της μήτρας δεν καταργεί το τεστ Παπανικολάου. Το εμβόλιο καλύπτει το 80% των καρκινογόνων ορότυπων των ιών HPV. Άρα υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός ορότυπων στους οποίους η γυναίκα εξακολουθεί να παραμένει εκτεθειμένη. Το τακτικό τεστ Παπανικολάου επομένως είναι άκρως απαραίτητο ακόμα και για τις γυναίκες οι οποίες έχουν ήδη υποβληθεί στο εμβόλιο.
Περίπτωση 18: Ο ιός HPV εξακολουθεί να μεταδίδεται και με σεξουαλική επαφή με προφυλακτικό (μέσω της επαφής των χειλέων του αιδοίου και του περινέου της γυναίκας με το όσχεο του άνδρα). Τα ποσοστά μετάδοσης με προφυλακτικό πρέπει να είναι μικρότερα αλλά δεν έχουν διευκρινιστεί. Άρα, το ότι μια γυναίκα έχει επαφές μόνο με προφυλακτικό δεν σημαίνει ότι εφησυχάζει. Θα πρέπει να υποβάλλεται τακτικά σε τεστ Παπανικολάου.